Toegang tot water, energie, zeldzame mineralen en kennis speelt een cruciale rol bij het bepalen van de geopolitieke veerkracht van regio’s over de hele wereld. Dit kan een nieuw licht werpen op machtspolitieke acties en conflicten die in opkomst zijn in landen als Oekraïne, het Midden-Oosten, de Zuid-Chinese Zee en Soedan. De hedendaagse conflicten worden beïnvloed door meerdere machtscentra, maar ook door verschillende geopolitieke belangen van wereldmachten als de VS en China, regionale machten als Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië, en in toenemende mate lokale belangen.
Deze conflicten worden vaak aangewakkerd door concurrentie over schaarse hulpbronnen zoals grondstoffen. Het herkennen en begrijpen van deze toekomstige conflictlijnen vereist een diepe duik in de geopolitiek en de schaarste van hulpbronnen. Water, voedsel, energie, mineralen, metalen en kennis zijn belangrijke dimensies waarmee rekening moet worden gehouden in deze analyse. Water en voedsel zijn van oudsher bronnen van conflicten, zoals blijkt uit botsingen tussen staten langs grote rivieren of veehouders versus boeren. Lokale oorlogen over watervoorraden benadrukken de noodzaak van grensoverschrijdende samenwerking en internationale overeenkomsten om existentiële ontberingen te voorkomen.
In een bredere geopolitieke context is het duidelijk dat de watervoorraden ongelijk verdeeld zijn over de wereld. Landen als Brazilië, Rusland, de VS en Canada hebben een aanzienlijk aandeel hernieuwbare waterbronnen in vergelijking met hun bevolking, terwijl landen in het Midden-Oosten en delen van Afrika met waterschaarste kampen. Het energieverbruik is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen, waardoor veel geïndustrialiseerde landen sterk afhankelijk zijn geworden van de import van energie. Landen als China, Rusland en de VS zijn belangrijke spelers op de energiemarkt, met verschillende niveaus van zelfvoorziening.
De productie van industriële goederen en technologieën is sterk afhankelijk van metalen en mineralen, die vaak afkomstig zijn uit specifieke delen van de wereld. Latijns-Amerika, Australië en Afrika zijn belangrijke leveranciers van mineralen, terwijl China de verwerking van veel kritische metalen domineert. Menselijk kapitaal, gedefinieerd door kennis en vaardigheden, is cruciaal voor economische ontwikkeling en innovatie. Landen met sterke onderwijssystemen en innovatieve capaciteiten, zoals Noord-Amerika en Europa, doen het economisch doorgaans beter.
Hoewel sommige regio's over overvloedige hulpbronnen beschikken, worden andere regio's geconfronteerd met kwetsbaarheden als gevolg van schaarste aan hulpbronnen of een te grote afhankelijkheid van specifieke grondstoffen. De afhankelijkheid van het Midden-Oosten van fossiele brandstoffen, de strijd van Rusland met diversificatie en de problemen van Afrika met ondervoeding benadrukken de complexiteit van de mondiale dynamiek van hulpbronnen. Terwijl landen en regio’s streven naar veerkracht en duurzaamheid, wordt het aanpakken van de schaarste aan hulpbronnen en het diversifiëren van economieën noodzakelijk voor stabiliteit op de lange termijn.
Concluderend: het begrijpen van de wisselwerking tussen geopolitiek, schaarste van hulpbronnen en menselijk kapitaal is essentieel voor het voorspellen en verzachten van conflicten in de toekomst. Door regionale sterke en kwetsbare punten op het gebied van water, voedsel, energie, mineralen en kennis te analyseren, kunnen beleidsmakers en belanghebbenden werken aan het opbouwen van veerkrachtiger en duurzamere samenlevingen.
